کد مطلب:254014 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:271
روش تمرین، تکرار و عادت دادن عملی
از شیوه های دیگر تربیتی امام هادی(ع) این بود كه آن حضرت سعی می كرد افراد را به رفتار پسندیده، ایجاد نظم و انضباط در زندگی تسلط بر نفس عادت دهد و با اجرای برنامه های مستمر همراه با تمرین و تكرار، رفتار های شایسته را به صورت ملكه در راه و رسم زندگی فردی و اجتماعی افراد به منصه ظهور درآورد. به تعبیر دیگر، امام هادی(ع)، با تكرار كارهای شایسته همچون: نماز، روزه، صدقه، امر به معروف و نهی از منكر و...، قصد داشت چنین كردارهایی را جزء لاینفك زندگی افراد جامعه، قرار دهد؛ چنان كه در مورد این شیوه تربیت آن حضرت چنین می خوانیم:
«عن علی بن ابراهیم عن یحیی بن عبدالرحمن بن خاقان قال رایتَ اباالحسن الثالث(ع) سَجَدَ سَجدة الشُكر، فاَفتَرَش ذِراعیه فالصَقَ جُؤجُؤه و بَطُنه بالارض فَسألَتُه عَنَ ذلك فقال(ع) كَذا نُحِبُّ...؛ [1] یحیی بن عبدالرحمن می گوید: امام هادی(ع) را دیدم كه سجده شكر انجام می داد و دو ساعد دست خود را پهن كرده و سینه و شكم خود را به زمین چسبانده بود. در این باره از او سؤال كردم، فرمود: این گونه دوست داریم».
امام هادی(ع)، برای تربیت صحیح، افراد را به تكرار و مداومت بر اعمال خوب تشویق می كردند؛ چنان كه در روایتی چنین آمده است كه:
«عن محمد بن ریان قال: كتَبتُ الی اباالحسن الثالث(ع)، اسألُه اِنْ یعلِمَنی دعاءً لِلشدائِدِ والنوازلُ و المهمّات و قضاء حوائج الدُنیا و الاخرة و اَن یخُصَّنی كما خَصَّ آباءَهُ موالیهم. فَكَتَب اِلی الزم الاستغفارَ...؛ [2] محمد بن ریان می گوید: به امام هادی(ع) نامه نوشتم و از او خواستم كه برای سختی ها و حوادث و حوایج مهم و برآوردن حاجات دنیا و آخرت، دعایی به من بیاموزد؛ همان گونه كه پدران بزرگوار او به شیعیان خود می آموختند. امام در پاسخ نوشت: ملازم استغفار باش و بر آن مداومت كن».
یا در مورد تربیت عملی آن حضرت چنین آمده است كه:«كافور خادم می گوید: امام هادی(ع) به من فرمود: فلان سطل را در فلان جا قرار بده تا با آن برای نماز وضو بگیرم و مرا از پی كاری فرستاد و فرمود: چون برگشتی این كار را انجام بده تا چون برای نماز برخاستم، آماده باشد، ولی من فراموش كردم. شب سردی بود، امام با ناراحتی مرا صدا زد، با خود گفتم: انالله، چگونه بگویم فراموش كردم.... با ترس خدمت حضرت رسیدم، فرمودند: تو مگر عادت مرا نمی دانی كه من جز با آب سرد وضو نمی گیرم؟ اما تو آب را برایم گرم كرده ای و در سطل ریخته ای. عرض كردم: سرورم! سوگند به خدا، نه سطل را آنجا گذاشتم و نه آب را. حضرت فرمودند: الحمدلله. سوگند به خدا، ما نه آسان گرفتنی را ترك كرده ایم و نه هدیه ای را پس داده ایم. سپاس خدا را كه ما را از بندگان مطیع خود قرار داد و برای كمك به بندگانش، توفیق عطا كرد...». [3] .
«عن علی بن ابراهیم عن یحیی بن عبدالرحمن بن خاقان قال رایتَ اباالحسن الثالث(ع) سَجَدَ سَجدة الشُكر، فاَفتَرَش ذِراعیه فالصَقَ جُؤجُؤه و بَطُنه بالارض فَسألَتُه عَنَ ذلك فقال(ع) كَذا نُحِبُّ...؛ [1] یحیی بن عبدالرحمن می گوید: امام هادی(ع) را دیدم كه سجده شكر انجام می داد و دو ساعد دست خود را پهن كرده و سینه و شكم خود را به زمین چسبانده بود. در این باره از او سؤال كردم، فرمود: این گونه دوست داریم».
امام هادی(ع)، برای تربیت صحیح، افراد را به تكرار و مداومت بر اعمال خوب تشویق می كردند؛ چنان كه در روایتی چنین آمده است كه:
«عن محمد بن ریان قال: كتَبتُ الی اباالحسن الثالث(ع)، اسألُه اِنْ یعلِمَنی دعاءً لِلشدائِدِ والنوازلُ و المهمّات و قضاء حوائج الدُنیا و الاخرة و اَن یخُصَّنی كما خَصَّ آباءَهُ موالیهم. فَكَتَب اِلی الزم الاستغفارَ...؛ [2] محمد بن ریان می گوید: به امام هادی(ع) نامه نوشتم و از او خواستم كه برای سختی ها و حوادث و حوایج مهم و برآوردن حاجات دنیا و آخرت، دعایی به من بیاموزد؛ همان گونه كه پدران بزرگوار او به شیعیان خود می آموختند. امام در پاسخ نوشت: ملازم استغفار باش و بر آن مداومت كن».
یا در مورد تربیت عملی آن حضرت چنین آمده است كه:«كافور خادم می گوید: امام هادی(ع) به من فرمود: فلان سطل را در فلان جا قرار بده تا با آن برای نماز وضو بگیرم و مرا از پی كاری فرستاد و فرمود: چون برگشتی این كار را انجام بده تا چون برای نماز برخاستم، آماده باشد، ولی من فراموش كردم. شب سردی بود، امام با ناراحتی مرا صدا زد، با خود گفتم: انالله، چگونه بگویم فراموش كردم.... با ترس خدمت حضرت رسیدم، فرمودند: تو مگر عادت مرا نمی دانی كه من جز با آب سرد وضو نمی گیرم؟ اما تو آب را برایم گرم كرده ای و در سطل ریخته ای. عرض كردم: سرورم! سوگند به خدا، نه سطل را آنجا گذاشتم و نه آب را. حضرت فرمودند: الحمدلله. سوگند به خدا، ما نه آسان گرفتنی را ترك كرده ایم و نه هدیه ای را پس داده ایم. سپاس خدا را كه ما را از بندگان مطیع خود قرار داد و برای كمك به بندگانش، توفیق عطا كرد...». [3] .
[1] الاستبصار، ج1،ص347.
[2] بحارالانوار، ج93، ص283.
[3] همان، ج50، ص126، ح4.